آنالیز آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری

جزئیات و دریافت

پایان نامه رساله آنالیز آب به حساب نیامده در شبکه های  توزیع آب شهری ۱۸۴ ص فرمت pdf

فهرست مطالب:

1-1 مقدمه 

1-2هدف از انجام اين تحقيق 10

1-3مروري بر مطالب فصلهاي بعدي 10

فصل دوم 12

مروري بر ادبيات فني 12

2-1مقدمه 12

2-2- آناليز آب به حساب نيامده در شبكه هاي توزيع آب شهري 13

2-3 آب به حساب نيامده در شبكه هاي توزيع آب شهري (U.F.W) 14

الف) تلفات فيزيكي 15

1-تلفات زمينه (Background Losses) 16

2-شكستگي ها (Bursts) 16

ب- تلفات غير فيزيكي 17

2-4 تاريخچه فعاليتهاي انجام شده جهت آناليز آب به حساب نيامده 17

2-5 روشهاي آناليز آب به حساب نيامده 20

2-6- حداقل جريان شبانه  (NFM) 23

2-6-2 مولفه هاي حداقل جريان شبانه 24

26-3 عوامل موثر بر حداقل جريان شبانه 25

2- شكستگي ها (Bursts) 26

3- مصارف شبانه 26

2-6-3-1 تغييرات حداقل جريان شبانه با ابعاد ايزوله 26

2-6-3-2 تاثير فركانس اندازه گيري حداقل جريان شبانه 26

2-6-3-3 تاثير تدوام اندازه گيري حداقل جريان شبانه 27

2-6-3-4 تاثير فشار بر حداقل جريان شبانه 27

2-7 استفاده از مفهوم BABE در آناليز آب به حاسب نيامده 28

2-8 فشار در شبكه هاي توزيع آب شهري 29

2-8-1 بررسي وضعيت كلي فشار در شبكه 30

2-8-1-1- خطوط همفشار 31

2-8-1-2 فشار متوسط شبانه منطقه اي (AZNP) 31

1-روش نقطه اندازه گيري شاخص (جايگزين) 32

2-روش منحني تراز وزني شده 32

3-روش مشتركين 32

2-8-2-2 رابطه تواني بين فشار (AZNP) و حداقل جريان شبانه (NFM) 35

2-8-2-3- رابطه فشار- شاخص نشت 37

2-8-2-4 رابطه فشار- نشت با استفاده از مفهوم (FAVAD) 38

2-9 خلاصه و نتيجه گيري 42

متدولوژي 43

آناليز آب به حساب نيامده 43

3-1 مقدمه 43

3-2 آناليز تلفات فيزيكي در شبكه هاي توزيع آب شهري 44

3-2-1 آناليز تلفات زمينه 45

3-2-1-1 چار چوب عملكرد در آناليز تلفات زمينه 45

-گام اول 46

گام دوم 46

گام سوم 46

گام چهارم: 46

3-2-1-2 اندازه گيري حداقل جريان شبانه 48

3-2-1-2-1 شناسايي و پيمايش محدوده ايزوله 48

3-2-1-2-2 اندازه گيري و تصحيح حداقل جريان شبانه 49

ب- تصحيح ميزان جريان 50

1-فاكتور تصحيح فشار (PCF) 50

1- فاكتور تصحيح تداوم اندازه گيري (SDCF) 53

3-2-1- 3-برآورد آب تحويل شده شبانه 54

3-2-1-3-1 انحراف معيار استاندارد آب تحويل شده شبانه 55

3-2-1-4 ارزيابي و محاسبه تلفات زمينه شبانه و روزانه ايزوله 57

3-2-1-4-1 گام اول: تخمين اوليه تلفات زمينه روزانه 57

3-2-1-4-2گام دوم: فاكتور ساعت- روز و محاسبه تلفات زمينه شبانه اوليه 61

الف- استفاده از رابطه جذر فشار 62

ج- استفاده از ضريب توصيه شده در Report 26 63

3-2-1-4-3- گام سوم: محاسبه حجم اضافي (Excess Volume) (EV) 64

3-2-1-4-4گام چهارم: مكان يابي و ارزيابي شكستگيهاي گزارش نشده (URB) 65

1-تعيين نقاط و مسيرهاي فشار سنجي با استفاده از شبيه سازي هيدروليكي 66

4-افزايش حساسيت گره هاي فشار سنجي نسبت به وقوع شكستگي 68

5- تعيين محل دقيق وقوع شكستگي با استفاده از دستگاههاي نشت ياب 69

3-2-1-4-5گام پنجم: تعيين مقدار دقيق تلفات زمينه شبانه 70

3-2-1-4-6 گام ششم: اصلاح فاكتور تصحيح فشار و فاكتور ساعت – روز 72

5-تعيين فاكتور تصحيح فشار و فاكتور ساعت- روز 74

3-2-1-4-7 گام هفتم: محاسبه تلفات زمينه روزانه اصلاح شده 74

3-2-1-5 جدول محاسباتي (Spreadsheet) آناليز تلفات زمينه 76

3-2-2 ارزيابي تلفات ناشي از شكستگي ها 83

1-دبي شكستگي (Burst Flow Rate) 83

2-تداوم شكستگي (Duration) 84

3-فركانس شكستگي  (Frequency) 85

3-2-2-1 محاسبه كل تلفات سالانه ناشي از شكستگيهاي در ايزوله 86

3-2-2 حجم كل تلفات فيزيكي در ايزوله 86

3-3 آناليز تلفات غير فيزيكي در شبكه هاي توزيع آب شهري 87

3-3-1 تلفات غير فيزيكي ناشي از خطاي بهره برداري (Eo) 88

3-3-2- تلفات غير فيزيكي ناشي از خطاي مديريتي (EM) 89

3-3-3 تلفات غير فيزيكي ناشي از خطاي انساني (EP) 90

3-3-4 تلفات غير فيزيكي ناشي از خطاي ابزار اندازه گيري (EE) 91

3-3-4-1 منحني دقت كنتور 91

3-3-4-2 خطا در اندازه گيري دبي استارت (شروع به حركت كنتور) 93

3-3-4-3 تلفات غير فيزيكي ناشي از خطا در اندازه گيري از دبي حداقل تا دبي حداكثر 94

3-3-4-4 تلفات غير فيزيكي ناشي از خرابي كنتورها 97

3-3-4-5 حجم كل تلفات غير فيزيكي از خطاي ابزار اندازه گيري 98

3-3-5تلفات غير فيزيكي ناشي از انشعابات غير مجاز (Eu) 98

3-3-6 تلفات غير فيزيكي ناشي از اشتراك غير مجاز (Eu') 98

3-3-7 تلفات غير فيزيكي ناشي از مصارف مجاز اندازه گيري نشده (Ea) 98

3-3-8 حجم كل تلفات غير فيزيكي سالانه 99

3-4 تعيين درصد سالانه تلفات فيزيكي و تلفات غير فيزيكي و مولفه هاي آنها 99

3-5 خلاصه و نتيجه گيري 100

مقدمه 

آب نشانه حيات است.اين مايع حيات بخش كه نمي توان آن را با هيچ ماده ديگري جايگزين نمود از منابع محدودي برخوردار بوده وكمبود آن به همراه رشد روز افزون جمعيت، زندگي بشري را در آستانه يك بحران حدي قرار داده است. اين مسئله مهم باعث گرديده تا تلاشهاي گسترده اي براي استفاده بهينه از منابع موجود آب صورت گيرد. يكي از اين اقدامات، جلوگيري از تلفات آب در شبكه هاي توزيع آب شهري است تلفات آب در شبكه هاي توزيع آب شهري از دو ديدگاه مختلف حياتي و اقتصادي قابل بررسي مي باشد. 

تامين، تصفيه، انتقال و توزيع آب آشاميدني در شبكه هاي توزيع آب شهري، مستلزم صرف هزينه هاي مختلفي است كه باعث مي گردد آب در شبكه هاي توزيع آب شهري نه تنها به عنوان يك ماده حياتي بلكه به عنوان يك كالاي اقتصادي در نظر گرفته شود. به همين دليل در چند دهه اخير، مفهوم آب به حساب نياممده كه رد برگيرنده مفاهيم مربوط به تلفات آب از دو ديدگاه اقتصادي و حياتي مي باشد مورد توجه كارشناسان قرار گرفته است تا كنون تعاريف مختلفي براي آب به حساب نيامده ارائه گرديده است يكي از كاملترين تعريفها در اين زمينه به صورت زير مي باشد: 

آب به حساب نيامده در يك شبكه توزيع آب شهري عبارت است از اختلاف حجم آب ورودي به شبكه و آن بخش از حجم آب مصرف شده توسط مشتركين كه به وسيله كنتورهاي آنها اندازه گيري گرديده است. مطابق اين تعريف، آب به حساب نيامده را مي توان به دو بخش كلي تلفات فيزيكي و تلفات غير فيزيكي تقسيم نمود. تلفات فيزيكي، شامل ميزان آبي است كه به دليل نشت يا شكستگي از شبكه خارج شده و به هدر مي رود. اين مقدار آب هدر رفته نه تنها به دست مصرف كننده نرسيده بلكه هزينه آن نيز براي شركتهاي آب و فاضلاب حاصل نمي گردد. از طرف ديگر، تلفات غير فيزيكي شامل مصارف اندازه گيري نشده و ميزان خطا در مصارف اندازه گيري شده است كه باعث مي شود و به ازاء اقتصادي آي مصرف شده، توسط شركتهاي آب و فاضلاب حصول نگردد.

نتايج مطالعاتي كه در چند ساله اخير در نقاط مختلف جهان انجام گرديده است نشان دهنده حجم بالاي آب به حساب نيامده در اكثر شبكه هاي توزيع آب شهري است به عنوان مثال نتايج بررسي هاي انجام شده در 17 كشور مختلف جهان نشان مي دهد كه درصد آب به حساب نيامده نسبت به ورودي كل شبكه از حدود 9% در آلمان تا حدود 43% در مالزي متغير بوده و در اكثر اين كشورها درصد آب به حساب نيامده در حدود 20 تا 30 درصد مي باشد. (Hoogsteem 1992)

همچنين نتايج بررسي هاي اوليه در چند پايلوت مطالعاتي در نقاط مختلف كشورمان درصد تلفات ناشي از آب به حساب نيامده در شكبه هاي توزيع آب شهري را به طور متوسط حدود 35% آب ورودي به شكبه نشان مي دهد. 

درصد قابل توجه آب به حساب نيامده به همراه كمبود منابع و هزينه هاي سنگين تامين مجدد آب از دست رفته، نشان دهنده لزوم بكارگير روشهاي مناسب جهت كنترل و كاهش آب به حساب نيامده در شبكه هاي توزيع آب شهري است. در اين زمينه در برخي از كشورها فعاليتهاي مناسبي انجام گرفته و توانسته اند ميزان تلفات ناشي از آب به حساب نيامده را تا حدود 10% كاهش دهند. بانك جهاني نيز براي كشورهاي در حال توسعه نظير حياتي حائز اهميت است بلكه از نظر اقتصادي نيز تاثير قابل توجهي در كاهش هزينه ها و افزايش در آمدها به دنبال خواهد داشت. به عنوان مثال، ميزان سود خالص حاصل از يك برنامه كنترل نشت در انگلستان حدود 30 ميليون دلار برآورد گرديده است. (Wind and Elary 1983) 

دستيابي به راهكار مناسب جهت كاهش آب به حساب نيامده تنها از طريق شناخت و تجزيه و تحليل دقيق مولفه هاي تشكل دهنده آن امكان پذير است. به عبارتي ديگر، ميزان موفقيت در رسيدن به اهداف مورد نظر در طرحهاي كاهش آب به حساب نيامده، تحت تاثير ميزان دقت و صحت نتايج به دست آمده از آناليز آب به حساب نيامده مي باشد. 

شناخت و تجزيه و تحليل آب به حساب نيامده از سه بخش جداگانه به شرح زير تشكيل يافته است: 

1- آناليز كمي مولفه هاي آب به حساب نيامده 

2- بررسي عوامل موثر در نوع و ميزان تلفات 

3- آناليز اقتصادي تلفات در ارتباط با روش در نظر گرفته شده جهت كاهش آن 

هر يك از اين بررسيها و تجزيه و تحليلها بخشهايي از اطلاعات مورد نياز، به منظور انتخاب روش مناسب جهت كاهش آب به حساب نيامده در شبكه هاي توزيع آب شهري را فراهم مي سازد. در اين تحقيق، بخش نخست تجزيه وتحليل آب به حساب نيامده كه شامل آناليز كمي مولفه هاي آب مي باشد، مورد نظر بوده است. نيامده ارائه گرديده و با توجه به اينكه از مفاهيم حداقل جريان شبانه و نيز تخمين تلفات زمينه و شكستگيها در روش ارائه شده در اين تحقيق استفاده مي گردد، اين مفاهيم به طول مختصر معرفي گرديده اند. در پاپان اين فصل روابط فشار- نشت در شبكه هاي توزيع آب شهري مورد بررسي قرار گرفته اند. 

در فصل سوم،روش ارائه شده دراين تحقيق جهت آناليز آب به حساب نيامده به طور مفصل مورد بررسي قرار گرفته است كه در آن مراحل مختلف آناليز در سه بخش كلي شامل آناليز تلفات فيزيكي، آناليز تلفات غير فيزيكي ودرصد سالانه تلفات بين گرديده اند. در بخش آناليز تلفات فيزيكي، ابتدا تلفات در دو بخش جداگانه، شامل ارزيابي تلفات زمينه و برآورد تلفات ناشياز شكستها مورد تجزيه وتحليل قرار گرفته و در پايان با استفاده از نتايج اين آناليز ها، چگونگي روش برآورد كلي از تلفات فيزيكي سالانه در شبكه مورد بررسي قرار گرفته است. 

در بخش آناليز تلفات غير فيزيكي نيز، ابتدا مولفه هاي آن به صورت جداگانه ارزيابي گرديده و سپس برآورد كلي از تلفات غير فيزيكي بر اساس نتايج آناليز هاي مولفه ايي ارائه مي گردد. 

در پايان اين فصل روش محاسبه درصد سالانه تلفات فيزيكي، غير فيزيكي و آب به حساب نيامده مورد بررسي قرار گرفته است. 

در فصل چهارم، جهت ارزيابي روش ارائه شده در اين تحقيق، آب به حساب نيامده در يك شبكه محدود شده (ايزوله) نمونه مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است اين ايزوله نمونه، بخشي از شبكه توزيع آب شهري تبريز است. در اين ايزوله و در قالب طرح كاهش آب به حساب نيامده تبريز روش ديگري جهت آناليز آب به حساب نيامده ارائه گرديده است كه در ايان اين فصل نتايج روش ارائه شده در اين تحقيق و روش ارائه شده در طرح كاهش آب به حاسب نيامده تبريز مورد مقايسه قرار گرفته اند. 

فصل پنجم، شامل جمع بندي مطالب و ارائه پيشنهادات جمع تحقيقاتي بعدي مي باشد. 

1-1 هدف از انجام اين تحقيق

تا كنون روشهاي مختلفي جهت آناليز كمي آب به حساب نيامده ارائه گرديده است كه اكثر آنها بر اثر مشكلات مختلفي از قبيل تعدد عوامل موثر بر نوع و ميزان مولفه ها و متغير بودن اين عوامل در شبكه هاي مختلف و نيز عدم دسترسي مستقيم به اجزا شبكه، از قابليتهاي مورد نظر از جلمه دقت مناسب، ارائه آناليز مولفه ايي و يا كاربرد فراگير براي شرايط مختلف برخوردار نمي باشند. به همين دليل در اين تحقيق، تلاش گرديده است كه با استفاده از امكانات، نرم افزارها و تجهيزات موجود، يك روش آناليز مولفه ايي با دقت قابل قبول و متناسب با شرايط موجود در شبكه هاي توزيع آب شهري كشورمان ارائه گردد. اين روش مي تواند بخشي از مشكلات موجود در عدم دستيابي به كليه اهداف مورد نظر در طرحهاي كاهش آب به حاسب نيامده كه ناشي از عدم دقت آناليز به حساب نيامده مي باشد  را بر طرف نمايد. 

1-2 مروري بر مطالب فصلهاي بعدي 

مطالب اين تحقيق در 5فصل تدوين شده است. فصل اول (فصل حاضر) به ارائه كلياتي در زمينه آب به حاسب نيامده و آناليز آن اختصاص دارد. 

در فصل دوم با عنوان مروري بر ادبيات فني، پس از تعريف آب به حساب نيامده ومولفه هاي تشكل دهنده آن، فعاليتها و تحقيقاتي كه تا كنون در زمينه آناليز آب به حساب نيامده انجام گرديده است به صورت اجمالي مورد بررسي قرار گرفته است. سپس روشهاي مختلف آناليز آب به حساب نيامده ارائه گرديده و با توجه به اينكه از مفاهيم حداقل جريان شبانه و نيز تخمين تلفات زمينه و شكستگيها در روش ارائه شده در اين تحقيق استفاده مي گردد، اين مفاهيم به طور مختصر معرفي گرديده اند. در پايان اين فصل روابط فشار- نشت در شبكه هاي توزيع آب شهري مورد بررسي قرار گرفته اند. 

در فصل سوم، روش ارائه شده در اين تحقيق جهت آناليز آب به حساب نيامده به طور مفصل مورد بررسي قرار گرفته است كه در آن مراحل مختلف آناليز در سه بخش كلي شامل آناليز تلفات فيزيكي، آناليز تلفات غير فيزيكي و درصد سالانه تلفات بيان گرديده اند. در بخش آناليز تلفات فيزيكي، ابتدا تلفات در دو بخش جداگانه، شامل ارزيابي تلفات زمينه و برآورد تلفات ناشي از شكستگيها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و در پايان با استفاده از نتايج اين آناليزها، چگونگي روش برآورد كلي از تلفات فيزيكي سالانه در شبكه مورد بررسي قرار گرفته است. 

در بخش آناليز تلفات غير فيزيكي نيز، ابتدا مولفه هاي آن به صورت جداگانه ارزيابي گرديده و سپس برآورد كلي ازتلفات غير فيزيكي بر اساس نتايج آناليز هاي مولفه ايي ارائه مي گردد.

 در پايان اين فصل روش محاسبه درسد سالانه تلفات فيزيكي، غير فيزيكي و آب به حاسب نيامده مورد بررسي قرار گرفته است. 

در فصل چهارم، جهت ارزيابي روش ارائه شده در اين  تحقيق، آب به حساب نيامده در ي شبكه محدود شده (ايزوله) نمونه مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. اين ايزوله نمونه، بخشي از شبكه توزيع آب شهري تبريز است. در اين ايزوله و در قالب طرح كاهش آب به حاسب نيامده تبريز روش ديگري جهت آناليز به حساب نيامده ارائه گرديده است كه در ايان اين فصل نتايج روش ارائه شده در اين تحقيق و روش ارائه شده در طرح كاهش آب به حساب نيامده تبريز روش ديگري جهت آناليز آب به حساب نيامده ارائهخ گرديده است كه در ايان اين فصل نتايج روش ارائه شده در اين تحقيق و روش ارائه شده در طرح كاهش آب به حساب نيامده تبريز مورد مقايسه قرار گرفته اند. 

فصل پنجم، شامل جمع بندي مطالب و ارائه پيشنهادات جمع تحقيقات بعدي مي باشد. 

فصل دوم 

مروري بر ادبيات فني  

2-1مقدمه 

در سالهاي اخير به علت رشد روز افزون جمعيت و محدوديت منابع آب، استفاده بهينه از اين منابع مورد توجه قرار گرفته است. يكي از روشهاي بهره وري بهينه از منابع موجود آب كاهش آب به حساب نيامده در شكبه هاي توزيع آب شهري است. 

نخستين گام در طرحهاي كاهش آب به حساب نيامده در شبكه هاي توزيع آب شهري، تجزيه و تحليل دقيق آن در شبكه مي باشد. روشهاي مختلف آناليز آب به حساب نيامده مبتني بر قوانين هيدروليكي، روشهاي آماري و شبيه سازي هيدروليكي مي باشد كه بخشي از آن به صورت عمليات صحرايي با استفاده از تجهيزاتي ويژه انجام مي گردد. 

آشنايي با روشها، قوانين، تجهيزات و اصطلاحاتي كه در آناليز آب به حساب نيامده به كار مي رود پيش از ارائه روش مورد نظر براي آناليز، ضروري به نظر مي رسد لذا در اين فص با بررسي و بيان موارد فوق، مقدمات لازم براي ارائه روشي مناسب جهت آناليز آب به حساب نيامده در شبكه هاي توزيع آب شهري در فصل بعدفراهم مي گردد. 

2-2- آناليز آب به حساب نيامده در شبكه هاي توزيع آب شهري 

آناليز به حساب نيامده، يكي ارزيابي كمي از مولفه هاي آب به حساب نيامده، محل وقوع و عوامل موثر بر آنها ارائه مي نمايد. لازم به توضيح است كه آب به حساب نيامده داراي مفهومي فراگير تر از مفهوم سنتي تلفات در شبكه هاي توزيع آب شهري مي باشد. اين مفهوم در بخش (2-3) به طور مفصل مورد بررسي قرار گرفته است. آناليز آب به حساب نيامده، عامل تعيين كننده ايي در انتخاب روش مناسب جهت طرحهاي كاهش آب به حساب نيامده ارائه نگردد، دست يابي به اهداف مورد نظر با مشكل مواجه خواهد شد. 

از چند دهه پيش تا كنون كه كاهش تلفات در شبكه هاي توزيع آب شهري مورد توجه قرار گرفته، روش هاي مختلفي جهت آناليز آب به حساب نيامده ارائه گرديده است كه اكثر آنها داراي كاربردي محلي و منطقه ايي مي باشند. 

مدفون بودن اجزاء شبكه در درون زمين و تاثير عوامل مختلف در ميزان تلفات، دسترسي به اطلاعات دقيق و كامل از وضعيت اجزاء شبكه را غير ممكن مي سازد. لذا در هنگام برآورد اوليه از آب به حساب نيامده يك جعبه سياهي مواجهيم كه اطالعات محدودي از اجراء درون آن داشته و هدف ما بررسي برخي از رفتارها وخصوصيات اين مجمو.عه مي باشد همچنين وضعيت تلفات در هر شبكه تحت تاثير شرايط محلي وخصوصيات آن شبكه قرار داشته و در بسياري از موارد با شبكه هاي ديگر متفاوت است. لذا ارائه روشي واحد جهت آناليز آب به حساب نيامده با قابليت كاربرد فراگير و هزينه هاي كم و دقتي قابل قبول از پيچيدگي هاي خاصي برخوردار است. 

2-3 آب به حساب نيامده در شبكه هاي توزيع آب شهري (U.F.W) 

آب به حساب نيامده كه معادل فارسي عبارت Unaccounted For Water مي باشد و به اختصار U.F.W ناميده مي شود، به صورتهاي مختلفي تعريف گرديده است. از جمله Hanson در سال 1983 آب به حساب نيامده را به عنوان تفاوت بين حجم كل آب ورودي به شكبه و حجم كل آب اندازه يگري شده از طريق كنتورهاي مشتركين مي داند. تعريف بعضي از سازمانها و مراجع ديگر از آب به حساب نيامده، فقط به مقدار آبي محدود مي شود كه نمي توان آن را به حساب آورد، خواه اندازه گيري شده وهزينه هاي آب دريافت شده باشد و يا هزينه ايي بابت آن دريافت نشده باشد. 

جامع ترين و كامل ترين تعريفي كه مي توان از آب به حساب نيامده ارائه داد به صورت زير مي باشد: 

آب به حساب نيامده ميزان آبي است كه به صورتهاي مختلف از شبكه توزيع خارج گرديده ولي هزينه ايي بابت آن دريافت نگرديده است مطابق اين تعريف آب به حاسب نيامده به دو قسمت كلي تقسيم مي گردد: 

1- تلفات فيزيكي 

2- تلفات غير فيزيكي 

به منظور آشنايي بيشتر با اين روش، نحوه تعريف اين تلفات و عوامل موثر بر آنها در ادامه آورده مي شود. 

الف) تلفات فيزيكي 

تلفات فيزيكي به ميزان آبي گفته مي شود كه به صورتهاي مختلفي از قبيل نشت، شكستگي ها و سر ريز مخازن از شبكه  خارج گرديده و علاوه بر اينكه به مصارف مورد نظر از قبيل نشت، شكستگي ها و سر ريز مخازن از شبكه خارج گرديده و علاوه بر اينكه به مصافر مورد نظر نرسيده هزينه ايي نيز بابت آن دريافت نگرديده است تلفات فيزيكي بر اثر عوامل مختلفي در شبكه هاي توزيع آب شهري به وجود مي آيد . از مهمترين عوامل ايجاد تلفات فيزيكي، مي توان به حركت زمين ياخاك، خوردگي و پوسيدگي لوله ها، بار ترافيك روي معابر، فشار زياد شبكه، حفاري معابر، تغييرات شديد دماي هوا، خرابي تجهيزات و اجزاء شبكه و مشكلات اجرايي و بهره برداري اشاره نمود. اين عوامل باعث پيدايش نواحي مختلف اتلاف آب در شبكه مي گردد. ميزان دبي تلفات به نوع تلفات بستگي داشته و داراي دامنه تغيير بسيار گسترده ايي است به طوريكه از نشت جزئي اتصالات تا دبي هاي چند هزار ليتر در ساعتي ناشي از وقوع شكستگي در لوله هاي اصلي را شامل مي شود. تلفات فيزيكي با روشهاي مختلفي به مولفه هاي كوچكتري تقسيم بندي مي گردد. يكي از اين روشهاف تقسيم بندي تلفات فيزيكي بر اساس شدت جريان خروجي تلفات مي باشد. بر اساس اين روش، تلفات فيزيكي به دو مولفه زير تقسيم مي گردد: 

1- تلفات زمينه (Background Losses)

هر گاه شدت جريان خروجي از محل وقوع نشت درفشار 50 متر از 500 ليتر در ساعت كوچكتر باشد، تلفات به وجود آمده به عنوان تلفات زمينه محسوب مي گردد. 

2- شكستگي ها (Bursts)

تلفات با دبي بيش از 500 ليتر در ساعت در فشار 50 متر به عنوان شكستگي محسوب مي گردند. شكستگيها بر اساس مدت زمان آگاهي از وقوع آنها، در هر دو گروه طبقه بندي و بررسي مي گردند

- شكستگي هاي گزارش شده '(Reported Bursts)

- شكستگي هاي گزارش نشده (Unreporter Bursts)

در اين بخش (3-2-2) تفاوتها و خصوصيات اين دو نوع شكستگي مورد بررسي قرار گرفته است. در روش ديگري تلفات فيزيكي بر اساس محل وقوع آنها در شبكه تقسيم بندي مي گردند و شامل تلفات بر روي لوله هاي اصلي توزيع، لوه هاي درون اشتراك، لوله هاي فرعي اتصال به مشتركين، لوله هاي اصلي انتقال و مخازن سرويس مي باشد، كه تلفات در هر يك از اين بخشها به دونوع تلفات زمينه و شكتگي تقسيم مي شود (Uk/WI Report E)

ب- تلفات غير فيزيكي 

تلفات غير فيزيكي به حجم آبي گفته مي شود كه بر خلاف تلفات فيزيكي به مصرف مشتركين رسيده ولي هزينه ايي بابت آن دريافت نگرديده است. تلفات غير فيزيكي بر اثر عوامل مختلف انساني، ابزاري و يا مديريتي در شبكه به وجود مي آيد. يكي از مهمترين مولفه هاي تلفات غير فيزيكي تلفات ناشي از خطاي ابزار اندازه گيري مي باشد. منظور از ابزار اندازه گيري، كنتورها مي باشند. معمولا بخشي از مصرف مشتركين به علت خطاي كنتورها ثبت نمي گردد. به اين حجم آب ثبت نشده، تلفات غير فيزيكي ناشي از خطاي ابزار اندازه گيري مي گويند. 

همچنين بخش ديگري از تلفات غير فيزيكي مربوط به انشعابات غيرمجاز مي باشد كه مصرف آنها اندازه گيري و محاسبه نمي گردد. مولفه هاي ديگر تلفات غير فيزيك ناشي از خطاهاي مختلف مديريتي وانساني شركتهاي آن مي باشد. اين مولفه ها در بخش (3-3) به طور كامل مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرند. 

2-4 تاريخچه فعاليتهاي انجام شده جهت آناليز آب به حساب نيامده 

از حدود سه دهه پيش با احساس كمبود منابع آب ونيز عدم تطبيق هزينه ها و در آمدهاي شركتهاي آب، نخستين گامها جهت آناليز آب به حساب نيامده در شبكه هاي توزيع آب شهري برداشته شد در ابتدا آب به حاسب نيامده به مفهوم فراگير فعلي مورد توجه قرار نگرفته بود و مطالعات و تحقيقات در اين زمينه، تنها به مسئله نشت و عوامل موثر بر آن محدود مي گشت....